Półpasiec u kobiet ciężarnych i dzieci

Półpasiec a ciąża

Wirus Varicella zoster jest bardzo niebezpieczny dla rozwijającego się w łonie matki płodu. Jeśli kobieta ciężarna zaraziła się tym patogenem, może dojść do transferu przezłożyskowego wirusa na płód. Szczególnie niebezpieczne jest to w I trymestrze ciąży, kiedy kształtują się wszystkie organy. Wówczas może dojść do takich powikłań, jak wady układu moczowego, niedorozwój kończyn czy narządu wzroku. Jeśli dojdzie do zakażenia śródmacicznego, noworodek może urodzić się chory na ospę wietrzną lub półpasiec, przy czym akurat w tych przypadkach choroba najczęściej przebiega łagodnie. Natomiast jeśli do zakażenia dojdzie w okolicach terminu porodu (pięć dni przed lub dwa dni po), choroba wywołana przez VZV może przybrać ciężka postać, ponieważ organizm noworodka nie zdążył wyprodukować jeszcze przeciwciał, a nie może ich pobrać od matki. Dziecko może chorować nawet przez dwa tygodnie, przy znikomych możliwościach bezpiecznego leczenia farmakologicznego i przy wysokim ryzyku śmierci (5–30%).

W wypadku ekspozycji kobiety ciężarnej na wirus ospy wietrznej i półpaśca należy postępować według przyjętych w praktyce klinicznej zasad. Jako pierwszą należy ocenić stopień ekspozycji na infekcję, czyli ilość, jakość i długość kontaktu z osobą chorą ospę wietrzną lub półpasiec. Osoba chora zaraża już na dwa dni przed pojawieniem się wysypki skórnej, a wirus bardzo łatwo rozprzestrzenia się droga kropelkową i przez kontakt bezpośredni. Wystarczy, by kobieta ciężarna przez 15 minut przebywała w tym samym pomieszczeniu z osobą przechodzącą ospę wietrzną lub półpasiec, by się zarazić. Przy czym zmiany skórne w przebiegu półpaśca są mniej zaraźliwe, jeśli chorobowo zmienione tkanki zostały osłonięte opatrunkiem. Jeśli ciężarna była szczepiona na VZV dalsze postępowanie jest zbędne, jeśli nie należy wykonać badanie na obecność przeciwciał w surowicy krwi. Jeśli są nieobecne, wdraża się podaż immunoglobuliny ludzkiej we wlewach dożylnych. Matkę i dziecko obserwuje się przez kolejne 4 tygodnie hospitalizacji.

Wpływ leczenia przeciwwirusowego w czasie ciąży nie został jeszcze zbadany, więc nie wiadomo, czy podaż leków przyspiesza leczenie, czy może prowadzi do powikłań. Według wstępnych szacunków niewielki odsetek dzieci, których matki poddano leczeniu acyklowirem i walacyklowirem rodzi się z uszkodzeniami. Jednak w związku z tym, że na tym polu nie ma żadnych wiarygodnych badań, leczenie kobiet powinno być prowadzone tylko w ciężkich stanach, kiedy to korzyści wynikające z podaży leków przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla płodu. Stąd leczy się farmakologicznie głownie kobiety pod koniec ciąży z nasiloną wysypką, silnym bólem ostrym lub półpaścem ocznym. W czasie karmienia piersią należy także uważać, bowiem acyklowir wydzielany jest do mleka matki, podaje się więc niewielkie dawki laku, a na ten czas najlepiej odstawia oseska od piersi. Matka karmiąca może w wypadku silnego bólu przyjmować analgetyki opioidowe, ale wówczas powinna zaprzestać karmienia piersią, a w związku z możliwym otępieniem po podaży leku, powinna mieć pomoc podczas opieki nad noworodkiem.

Półpasiec u dzieci

Zachorowania na półpasiec wzrastają wraz z wiekiem, co związane jest ze słabnąca odpowiedzią układu odpornościowego. Niekiedy jednak zdarza się, że na tę chorobę zapadają także dzieci w wieku 10–14 lat. U dzieci choroba przebiega jednak łagodniej, rzadziej prowadzi do przedłużającego się bólu i ma mniejsze nasilenie. Czynnikami ryzyka, które mogą spowodować chorobę u dziecka jest ospa wietrzna u ciężarnej matki lub zakażenie ospą wietrzna w 1. roku życia. Prawdopodobnie w organizmie małego człowieka dochodzi do upośledzenia odpowiedzi odpornościowej wobec VZV.