Przyczyny półpaśca

Półpasiec wywołany jest przez wirus Varicella zoster (VZV) z rodziny Herpesviridae, który jest wirusem DNA odpowiedzialnym za wywoływanie ospy wietrznej u dzieci. Bardzo łatwo można zarazić się wirusem drogą kropelkową lub powietrzną, osoba chora zaraża już na kilka dni przed wystąpieniem objawów skórnych aż do całkowitego ustąpienia wysypki. Stąd należy unikać kontaktu z osobą w czynnej fazie choroby, kiedy z pęcherzyków wysącza się surowica zawierająca wirusy. Bezwzględnie powinny chronić się kobiety w ciąży.

Pierwszy kontakt z wirusem VZV prowadzi do ospy. Ten patogen po wniknięciu do ciała człowieka za pierwszym razem wywołuje zakażenie pierwotne – replikuje się w nosogardzieli, następnie rozprzestrzenia na tkankę limfatyczną, gdzie zaraża limfocyty T znajdujące się w tkance migdałków. Kiedy dojdzie do złamania oporu układu odpornościowego, u chorego następuje manifestacja choroby pod postacią ospy wietrznej. Wirus wydzielany jest wraz z treścią surowiczą z pęcherzyków, dlatego miejsca zmienione chorobowo mogą stać się źródłem zakażania innych osób. Najczęściej chorują na nią dzieci, zwłaszcza w klimacie umiarkowanym, natomiast w tropikalnym jej ofiarami pada także młodzież czy młodzi dorośli. Jednorazowe przejście ospy uodparnia na nią na całe życie, natomiast może stać się przyczyną zachorowania na półpasiec.

Po ustąpieniu ospy dochodzi do migracji wirusa, który przybiera postać latentną w zwojach rdzeniowych i zwojach nerwów czaszkowych, gdzie może pozostawać przez wiele lat nie dając żadnych objawów. Półpasiec jest wynikiem reaktywacji VZV, w czasie której wirus rozprzestrzenienia się na tkankę nerwową danego segmentu nerwów i opowiadającą mu partię ciała. Nie wiadomo, jakie czynniki są odpowiedzialne za pobudzenie uśpionego wirusa i manifestację choroby, ale przyjmuje się, że w dużej mierze związane jest to z osłabieniem odporności. Stąd wymienia się czynniki sprzyjające chorobie, takie jak: przeziębienia, poważne infekcje, okresy przesilenia jesienno-zimowego, okresy osłabienia i wzmożonego stresu, stan po szczepieniach, stan przy leczeniu immunosupresyjnym (np. po przeszczepach, chemioterapii, kortykoterapii), a także przebiegu schorzeń związanych z obniżeniem odporności (nowotwory złośliwe, AIDS). Co istotne, zachorowalność wzrasta wraz z wiekiem. Zauważa się ponadto związek półpaśca z chorobą nowotworową, stąd u osób które cierpią na nawracające epizody tej choroby wirusowej zaleca się diagnostykę onkologiczna, ponieważ może to świadczyć o rozwoju nowotworu w organizmie. Najczęściej do zachorowania na półpasiec dochodzi raz w życiu. Jeśli epizody półpaśca się powtarzają, może to świadczyć o złym stanie układu odpornościowego w związku z podeszłym wiekiem chorego, współistniejącymi schorzeniami lub w czasie leczenie immunosupresyjnego.